Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 03, pag 3

Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 03

Latino: dall'autore Nepote, opera Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium parte Parte 03
Ei cum criminibus adversariorum omnes in invidiam venissent ob eamque rem imperium iis esset abrogatum atque in eorum locum alii praetores successissent, Epaminondas populi scito non paruit, idemque ut facerent, persuasit collegis et bellum, quod susceperat, gessit

Namque animadvertebat, nisi id fecisset, totum exercitum propter praetorum imprudentiam inscitiamque belli periturum

Lex erat Thebis, quae morte multabat, si quis imperium diutius retinuisset, quam lege praefinitum foret

Hanc Epaminondas cum rei publicae conservandae causa latam videret, ad perniciem civitatis conferre noluit et quattuor mensibus diutius, quam populus iusserat, gessit imperium

Postquam domum reditum est, collegae eius hoc crimine accusabantur
Poiché questi erano incorsi nella invidia per le accuse degli avversari e per questo era stato tolto loro il comando ed erano subentrati al loro posto altri comandanti, Epaminonda non ubbidì al decreto del popolo, e persuase i colleghi a fare altrettanto e portò a termine la guerra che aveva intrapreso

Capiva infatti che se non avesse agito così, tutto l'esercito sarebbe perito per l'avventatezza e l'imperizia bellica dei comandanti

Vigeva a Tebe una legge che comminava la morte a chi avesse mantenuto il comando militare più a lungo di quanto fosse stabilito per legge

Epaminonda, sapendo che questa era stata emanata per la difesa dello Stato, non volle usarla per la rovina dello Stato e tenne il comando quattro mesi più a lungo di quanto il popolo lo aveva autorizzato

Dopo che si fu tornati in patria, i suoi colleghi vennero accusati con questo capo di incriminazione
Quibus ille permisit, ut omnem causam in se transferrent suaque opera factum contenderent ut legi non oboedirent

Qua defensione illis periculo liberatis nemo Epaminondam responsurum putabat, quod, quid diceret, non haberet

At ille in iudicium venit, nihil eorum negavit, quae adversarii crimini dabant, omniaque, quae collegae dixerant, confessus est neque recusavit, quo minus legis poenam subiret, sed unum ab iis petivit, ut in periculo suo inscriberent
Egli li autorizzò a trasferire su di sé tutta la colpa ed a sostenere che fu per il suo intervento se essi non ubbidirono alle leggi

Assolti quelli grazie a questa difesa, nessuno riteneva che Epaminonda si sarebbe giustificato, perché non avrebbe avuto che cosa dire

Ma quello si presentò al processo, non suoi avversari e confermò tutte quelle cose che avevano detto i suoi colleghi e non rifiutò di affrontare la punizione prevista dalla legge; ma una cosa chiese loro, che nella sua sentenza di condanna scrivessero
Epaminondas a Thebanis morte multatus est, quod eos coegit apud Leuctra superare Lacedaemonios, quos ante se imperatoren: nemo Boeotorum ausus fuit aspicere in acie, quodque uno proelio non solum Thebas ab interitu retraxit, sed etiam universam Graeciam in libertatem vindicavit eoque res utrorumque perduxit, ut Thebani Spartam oppugnarent, Lacedaemonii satis haberent, si salvi esse possent, neque prius bellare destitit, quam Messene restituta urbem eorum obsidione clausit

Haec cum dixisset, risus omnium cum hilaritate coortus est, neque quisquam iudex ausus est de eo ferre suffragium

Sic a iudicio capitis maxima discessit gloria
'Epamínonda fu condannato a morte dai Tebani, perché li costrinse presso Lèuttra a vincere gli Spartani, che prima del suo comando nessuno dei Beoti aveva osato affrontare in campo e perché con una sola battaglia, non solo salvò Tebe dalla rovina, ma restituì anche la libertà a tutta la Grecia, e condusse a tal punto le cose che i Tebani assalirono Sparta e gli Spartani si ritennero fortunati se poterono salvarsi e non cessò di combattere prima che, ricostruita Messene, ebbe stretto d'assedio la loro città'

Avendo dette queste cose, ci fu uno scoppio di risa tra l'ilarità generale né alcun giudice osò votare contro di lui

Così la un processo capitale uscì fuori con grandissima gloria

Maybe you might be interested

Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 04
Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 04

Latino: dall'autore Nepote, opera Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium parte Parte 04

Hic extremo tempore imperator apud Mantineam cum acie instructa audacius instaret hostes, cognitus a Lacedaemoniis, quod in unius pernicie eius patriae sitam putabant salutem, universi in unum impetum fecerunt neque prius abscesserunt, quam magna caede multisque occisis fortissime ipsum Epaminondam pugnantem sparo eminus percussum concidere viderunt

Huius casu aliquantum retardati sunt Boeotii, neque tamen prius pugna excesserunt, quam repugnantis profligarunt

At Epaminondas cum animadverteret mortiferum se vulnus accepisse simulque, si ferrum, quod ex hastili in corpore remanserat, extraxisset, animam statim emissurum, usque eo retinuit, quoad renuntiatum est vicisse Boeotios

Id postquam audivit, 'Satis' inquit 'vixi; invictus enim morior

' Tum ferro extracto confestim exanimatus est
Negli ultimi tempi , mentre Epaminonda era comandante presso Mantinea e incalzava con l'esercito schierato i nemici con troppa audacia, riconosciuto dagli Spartani, questi si lanciarono tutti all'assalto di lui soltanto, giacchè ritenevano che la salvezza della patria fosse riposta nella rovina di lui solo, e non si ritirarono prima di vedere, dopo una grande strage e molti uccisi, lo stesso Epaminonda, che combatteva con grandissimo valore, cadere, colpito da lontano da un giavellotto

L'attacco dei Beoti fu alquanto rallentato dalla sua caduta, tuttavia non abbandonarono la battaglia prima di aver sbaragliato la resistenza dei nemici

Epaminonda, avendo capito che aveva ricevuto una ferita mortale e che sarebbe subito morto se avesse estratto il ferro dell'asta che era rimasto nel corpo, lo tenne finchè non gli fu annunciato che i Beoti avevano vinto

Dopo aver udito questo, disse: 'Ho vissuto abbastanza; muoio senza essere mai stato vinto'

Allora, estratto il ferro dal corpo, subito morì
Hic uxorem numquam duxit

In quo cum reprehenderetur, quod liberos non relinqueret, a Pelopida, qui filium habebat infamem, maleque eum in eo patriae consulere diceret, 'Vide', inquit 'ne tu peius consulas, qui talem ex te natum relicturus sis

Neque vero stirps potest mihi deesse Namque ex me natam relinquo pugnam Leuctricam, quae non modo mihi superstes, sed etiam immortalis sit necesse est

' Quo tempore duce Pelopida exules Thebas occuparunt et praesidium Lacedaemoniorum ex arce expulerunt, Epaminondas, quamdiu facta est caedes civium, domo se tenuit, quod neque malos defendere volebat neque impugnare, ne manus suorum sanguine cruentaret

Namque omnem civilem victoriam funestam putabat

Idem, postquam apud Cadmeam cum Lacedaemoniis pugnari coeptum est, in primis stetit
Egli non prese mai moglie

E venendo per questo biasimato, perché non lasciava figli, da Pelòpida, il quale aveva un figliolo di cattiva fama e diceva che lui in questo così male provvedeva alla patria: 'Guarda', gli rispose, 'che non provveda peggio tu, che ti appresti a lasciare un figlio di tal fatta

D'altra parte a me non può mancare la discendenza: io lascio la battaglia di Leuttra, che è nata da me, che fatalmente non solo sopravviverà a me ma sarà addirittura immortale'

Al tempo in cui, sotto la guida di Pelòpida, gli esuli occuparono Tebe e cacciarono dall'acropoli il presidio spartano, Epaminonda finché durò la strage dei cittadini, si tenne in casa, perché non voleva difendere i malvagi né assalirli per non insozzare le mani del sangue dei suoi

riteneva funesta ogni vittoria riportata sopra i propri cittadini

Ma non appena che, presso la Cadmea si cominciò a combattere con gli Spartani, fu tra i primi

Maybe you might be interested

Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 01
Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 01

Latino: dall'autore Nepote, opera Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium parte Parte 01

Cuius de virtutibus vitaque satis erit dictum, si hoc unum adiunxero, quod nemo ibit infitias, Thebas et ante Epaminondam natum et post eiusdem interitum perpetuo alieno paruisse imperio; contra ea, quamdiu ille praefuerit rei publicae, caput feisse totius Graeciae

Ex quo intellegi potest unum hominem pluris quam civitatem fuisse

EUMENES Cardianus

Huius si virtuti par data esset fortuna, non ille quidem maior exstitisset, sed multo illustrior atque etiam honoratior, quod magnos homines virtute metimur, non fortuna

Nam cum aetas eius incidisset in ea tempora, quibus Macedones florerent, multum ei detraxit inter eos viventi, quod alienae erat civitatis, neque aliud huic defuit quam generosa stirps

Etsi ille domestico summo genere erat, tamen Macedones eum sibi aliquando anteponi indigne ferebant, neque tamen non patiebantur
Delle sue virtù e della sua vita, si sarà detto abbastanza, quando avrò aggiunto questa cosa soltanto, che nessuno contesterà: Tebe e prima della nascita di Epaminonda e dopo la sua morte fu sempre sotto il giogo straniero; invece per tutto il tempo che resse lui lo Stato, fu la capitale di tutta la Grecia

Da questo si può capire come un uomo solo valse più di una città

Eumene, di Cardia

Se la sua fortuna fosse stata pari al suo valore, di sicuro non sarebbe stato piu' grande, ma molto piu' illustre e anche piu' onorato, dal momento che stimiamo grandi gli uomini per il loro valore, non per la loro fortuna

Infatti la sua vita capitò in quel tempo in cui i Macedoni erano potenti e molto gli fu tolto vivendo tra loro perchè era di una città straniera e non gli mancò altro che una nobile stirpe

Nonostante fosse nato in una famiglia nobilissima, tuttavia i Macedoni mal sopportavano che talvolta fosse anteposto a loro; ciò nonostante lo tolleravano
Vincebat enim omnes cura, vigilantia, patientia, calliditate et celeritate ingenii

Hic peradulescentulus ad amicitiam accessit Philippi, Amyntae filii, brevique tempore in intimam pervenit familiaritatem

Fulgebat enim iam in adulescentulo indoles virtutis

Itaque eum habuit ad manum scribae loco, quod multo apud Graios honorificentius est quam apud Romanos

Namque apud nos re vera, sicut sunt, mercennarii scribae existimantur; at apud illos e contrario nemo ad id officium admittitur nisi honesto loco, et fide et industria cognita, quod necesse est omnium consiliorum eum esse participem

Hunc locum tenuit amicitiae apud Philippum annos septem

Illo interfecto eodem gradu fuit apud Alexandrum annos tredecim

Novissimo tempore praefuit etiam alterae equitum alae, quae Hetaerice appellabatur

Utrique autem in consilio semper adfuit et omnium rerum habitus est particeps
Infatti superava tutti per zelo, attenzione, perseveranza, sagacia e prontezza d'ingegno

Costui quando era giovanissimo fu amico di Filippo, figlio di Aminta, e in poco tempo gli divenne intimo

Infatti in lui già in così tenera età risplendeva l'indole virtuosa

Così lo tenne come segretario, che presso i Greci è piu' onorevole che non presso i Romani

In verità, da noi i segretari sono considerati, come poi sono, impiegati; invece presso i Greci nessuno è ammesso a quell'incarico se non è di famiglia onesta e di nota lealtà e operosità, giacchè è necessario che sia al corrente di tutte le decisioni

Mantenne questo incarico di amicizia presso Filippo per sette anni

Ucciso lui, rimase nello stesso grado presso Alessandro per tredici anni

Poi fu anche a capo di un'ala della cavalleria, quella che si chiama 'eterica'

Assistette sempre nelle decisioni sia l'uno che l'altro re e fu tenuto al corrente di tutte le questioni

Maybe you might be interested

Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 02
Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 02

Latino: dall'autore Nepote, opera Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium parte Parte 02

Alexandro Babylone mortuo cum regna singulis familiaribus dispertirentur et summa rerum tradita esset tuenda eidem, cui Alexander moriens anulum suum dederat, Perdiccae - ex quo omnes coniecerant eum regnum ei commisisse, quoad liberi eius in suam tutelam pervenissent: aberat enim Crateros et Antipater, qui antecedere hunc videbantur; mortuus erat Hephaestio, quem unum Alexander, quod facile intellegi posset, plurimi fecerat -, hoc tempore data est Eumeni Cappadocia sive potius dicta: nam tum in hostium erat potestate

Hunc sibi Perdiccas adiunxerat magno studio, quod in homine iidem et industriam magnam videbat, non dubitans, si eum pellexisset, magno usui fore sibi in iis rebus, quas apparabat

Cogitabat enim, quod fere omnes in magnis imperiis concupiscunt, omnium partis corripere atque complecti
Dopo la morte di Alessandro a Babilonia, le province del re furono spartite tra i suoi intimi e il supremo potere fu affidato a Perdicca, cui Alessandro morendo aveva dato il suo anello; dal che tutti avevano dedotto che avesse affidato a lui il regno, finché i suoi figli fossero usciti di tutela; Crátero e Antípatro infatti, che sembravano venir prima di quello, erano assenti; Efestione, che Alessandro (come si poteva facilmente capire) aveva stimato più di tutti, era morto; in quella circostanza fu consegnata ad Eumene la Cappadocia, o meglio assegnata: infatti era allora in potere dei nemici

Perdicca aveva messo tutto il suo impegno per trarlo dalla sua parte, perché vedeva la grande lealtà ed energia di quell'uomo e non dubitava che se avesse conquistato la sua amicizia, gli sarebbe stato di grande aiuto nei progetti che stava elaborando

Pensava infatti, quello, che all'incirca tutti desiderano nei grandi imperi, impadronirsi e riunire sotto di sé le parti di tutti
Neque vero hoc ille solus fecit, sed ceteri quoque omnes, qui Alexandri fuerant amici

Primus Leonnatus Macedoniam praeoccupare destinavit

Hic multis magnisque pollicitationibus persuadere Eumeni studuit, ut Perdiccam desereret ac secum faceret societatem

Cum perducere eum non posset, interficere conatus est; et fecisset, nisi ille clam noctu ex praesidiis eius effugisset

Interim conflata sunt illa bella, quae ad internecionem post Alexandri mortem gesta sunt, omnesque concurrerunt ad Perdiccam opprimendum

Quem etsi infirmum videbat, quod unus omnibus resistere cogebatur, tamen amicum non deseruit neque salutis quam fidei fuit cupidior

Praefecerat hunc Perdiccas ei parti Asiae, quae inter Taurum montem iacet atque Hellespontum, et illum unum opposuerat Europaeis adversariis; ipse Aegyptum oppugnatum adversus Ptolemaeum erat profectus
Ed invero non tentò di far così solo lui, bensì anche tutti gli altri che erano stati amici di Alessandro

Per primo Leonnato progettò di occupare la Macedonia

Egli con molte e grandi promesse cercò di persuadere Eumene a lasciare Perdicca ed a fare alleanza con lui

Non potendolo portare dalla sua parte, tentò di ucciderlo e l'avrebbe fatto se quello di nascosto, nottetempo, non fosse fuggito dai suoi presidi

Frattanto scoppiarono quelle ben note guerre che furono combattute fino all'ultimo sangue dopo la morte di Alessandro e tutti si coalizzarono per uccidere Perdicca

Sebbene lo vedesse debole, perché da solo era costretto a far fronte a tutti, tuttavia non abbandonò l'amico, preoccupato più della parola data che della propria salvezza

Perdicca lo aveva messo a capo di quella parte dell'Asia che si trova tra il monte Tauro e l'Ellesponto e lui solo aveva opposto ai nemici europei; egli per conto suo s'era mosso alla volta dell'Egitto per combattere contro Tolomeo

Maybe you might be interested

Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 05
Nepote, Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium: Parte 05

Latino: dall'autore Nepote, opera Liber De Excellentibus Ducibus Exterarum Gentium parte Parte 05

Eumenes cum neque magnas copias neque firmas haberet, quod et inexercitatae et non multo ante erant contractae, adventare autem dicerentur Hellespontumque transisse Antipater et Crateros magno cum exercitu Macedonum, viri cum claritate tum usu belli praestantes - Macedones vero milites ea tum erant fama, qua nunc Romani feruntur: etenim semper habiti sunt fortissimi, qui summa imperii potirentur -

Eumenes intellegebat, si copiae suae cognossent, adversus quos ducerentur, non modo non ituras, sed simul cum nuntio dilapsuras

Itaque hoc ei visum est prudentissimum, ut deviis itineribus milites duceret, in quibus vera audire non possent, et his persuaderet se contra quosdam barbaros proficisci

Itaque tenuit hoc propositum et prius in aciem exercitum eduxit proeliumque commisit, quam milites sui scirent, cum quibus arma conferrent
Eumene aveva truppe scarse e non molto valide, perché non allenate ed arruolate di recente, e si diceva che si avvicinavano e avevano già passato l'Ellesponto con un grande esercito di Macèdoni, Antípatro e Crátero, uomini insigni e per gloria e per esperienza militare (i soldati Macedoni avevano allora la fama che hanno adesso i Romani: quelli che conquistano il supremo potere sono sempre stati ritenuti i più forti)

Eumene si rendeva conto che se i propri soldati avessero saputo contro chi erano condotti, non solo non non si sarebbero mossi, ma si sarebbero subito sbandati alla prima notizia

Così gli sembrò il partito più saggio di condurre i soldati per vie traverse, in cui non potessero venire a sapere la verità e di far loro credere che erano in marcia contro certi barbari

E mantenne tale proposito e schierò l'esercito in campo e attaccò battaglia prima che i suoi soldati sapessero con chi dovevano scontrarsi